Nevladine organizacije WWF i Eko-tim, uputile su novoformiranoj crnogorskoj Vladi inicijativu za zaustavljanje izgradnje malih hidroelektrana i stavljanje van pravne snage Uredbe o naknadi za podsticanje proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora i visokoefikasne kogeneracije.
“Stihijska, društveno-ekonomski neopravdana te finansijski štetna gradnja malih hidroelektrana (mHE) širom Crne Gore već duže vrijeme zaokuplja pažnju ukupne domaće javnosti, ne samo zbog visokog iznosa subvencija koje plaćaju potrošači kroz račune za električnu energiju, već naročito zbog činjenice da su sagrađene mHE dovele do konflikta sa lokalnim stanovništvom”, navode u ovim NVO.
Naime, ISTIČU, lokalno stanovništvo nezadovoljno je jer su korita rijeka ostavljena bez vode, a okolni je prostor devastiran, pa su time značajno ograničene njihove mogućnosti da zadovoljavaju neke od osnovih potreba za život – vodosnabdijevanje, navodnjavanje, napajanje stoke i brojne druge ekološke usluge koje rijeke pružaju.
WWF i Eko-tim predložile su Vladi Crne Gore da raskine koncesione ugovore o izgradnji mHE, a bez prava odštete za koncesionare, u svim slučajevima u kojima njihova realizacija kasni ili kada investitori nijesu obezbijedili finansijska sredstva te u svim slučajevima u kojima u trenutku njihovog zaključenja nije postojala odgovarajuća planska dokumentacija, koja omogućava gradnju mHE na crnogorskim vodotocima.
“Takođe, Vladi je predloženo da preispita korišćenje koncesija u odnosu na već sagrađene mHE, a u svim slučajevima u kojima je ugrađenim cijevima uzeta voda iz korita rijeka i lokalno stanovništvo ostavljeno bez vode za osnovne potrebe, donese odluke o raskidima istih”, ističu u ovim NVO.
Dodatno, nevladine organizacije zatražile su od Vlade da stavi van pravne snage uredbu o isplati subvencija za struju proizvedenu iz obnovljivih izvora energije, tj. malih hidroelektrana (mHE) i vjetroelektrana.
“Time bi građani i privreda samo u naredne tri godine bili oslobođeni plaćanja subvencija i do 40 miliona eura, što bi za njih predstavljalo značajnu finansijsku podršku u periodu recesije i ukupne ekonomske stagnacije zemlje. Prema zvaničnim podacima, samo u poslednjih pet godina crnogorski potrošači su platili oko 38,2 miliona eura subvencija za projekte koje u pravilu realizuju privatni investitori. S obzirom da u proteklom periodu ni u jednom slučaju nije dokazan javni interes izgradnje ovakvih projekata, time je dodatno opravdana potreba stavljanja van snage uredbe kojom se potrošači obavezuju da plaćaju ove subvencije. Umjesto za bogaćenje privatnih investitora, ta su sredstva mogla biti uložena u zdravstvene, socijalne ili druge svrhe”, saopštile su ove NVO.
Kako su zaključili, u nadolazećem periodu, relevantne institucije se trebaju posvetiti osmišljavanju ekonomski pravednog i socijalno pravičnog sistema koji će omogućiti zemlji ekološki održivu energetsku budućnost utemeljenu na smanjivanju korišćenja fosilnih goriva i povećanju udjela održivih, obnovljivih izvora energije te povećanju energetske efikasnosti postojećeg sistema.
