Da su multinacionalne kompanije mogle da sanjaju da će morati da zaustave poslovanje zbog nečeg toliko sićušnog da je čak nevidljivo, što pritom dolazi iz Kine – izrazito značajne karike u njihovom lancu snabdijevanja – vjerovatno bi napravile i potražnju za polisama osiguranja koje bi pokrivale i troškove pandemije. Ovako, potražnje nije bilo a i ponuda je bila poprilično „mršava“, pa će gubitke koji nastanu tokom vanrednog stanja morati da pokriju same.
Kad prođe briga za ljudsko zdravlje i živote i krene vraćanje u uobičajeni način života, počeće i ozbiljnije prebrojavanje gubitaka koji su zadesili firme tokom vanrednog stanja zbog pandemije. Svjetska privreda može doživjeti da se godišnji ekonomski rast prepolovi ukoliko se nastavi širenje korona virusa – sa očekivanih 2,9 na svega 1,5 odsto, prema prognozama Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj OECD. Gubici će se vrlo brzo osjetiti i na mikroplanu – brojne firme koje su prinuđene da zbog pandemije prekinu poslovanje, za to vrijeme ne mogu da ostvaruju ni prihod pa time ni profit, a mnoge od njih će zbog pratećih efekata u kasnijem periodu imati i gubitak reputacije.
Da li postoji šansa da osiguravajuća društva te gubitke pokriju? Domaće osiguravajuće kuće imaju polisu osiguranja od prekida rada, koja podrazumijeva da firme uplaćuju određenu premiju kako bi nadoknadile izgubljena sredstva ako se prestane sa radom usljed nekog nepovoljnog događaja, poput požara, loma mašina i sl. Ovo, međutim, zahtijeva direktne fizičke gubitke kao uslov za isplatu štete, tako da će gubici izazvani prekidom rada zbog pandemije ostati bez osiguravajućeg pokrića, kažu za „Biznis i finansije” u VIB kompaniji za posredovanje u osiguranju. Oni podsjećaju da je pandemija korona virusom uzrokovala zatvaranje fabrika u Kini, koje su bile važne karike u lancu snabdijevanja stotina kompanija – od „Majkrosofta” do „Meriota“, ali da će i one ostati bez pokrića.
Šta od polisa za slučaj pandemije postoji u svijetu?
Gotovo jedinstvenu polisu osiguranja u slučaju prekida rada izazvanog pandemijom 2017. godine je napravila njemačka kompanija MunichRe: ova polisa kreirana je neposredno pošto je 2016. godina u globalnom javnom zdravstvu definisana kao kraj dvije ozbiljne epidemije – ebole i zika virusa. Iako rizik od njih nije nestao, ove epidemije su usmjerile pažnju javnosti na prilično loše zdravstvene sisteme i primarnu zdravstvenu zaštitu, i njihov uticaj na globalnu ekonomiju u uslovima zdravstvenih opasnosti. Ipak, kako su sami nedavno rekli, od tada nije prodata nijedna polisa, a potražnja je počela tek kada je u Kini krenuo da se širi korona virus – tada je, naravno, bilo nemoguće kupiti polisu.
„Motivisan epidemijom virusa ebole u Zapadnoj Africi 2014. godine, ’Swiss Re’ je u saradnji sa Svjetskom bankom 2017. godine kreirao tzv. ’Pandemic Emergency Financing Facility’ vrijednosti 425 miliona američkih dolara, čiji je cilj bio obezbjeđivanje fonda koji bi služio za brzo reagovanje u slučaju izbijanja novih epidemija, prije svega u zemljama trećeg svijeta“, kaže za „Biznis i finansije“ Radisav Osmajlić, direktor kompanije za posredovanje u osiguranju „Willis Towers Watson“ za Srbiju.
„Sredstva za pokriće ovog rizika prikupljenja su kupovinom tzv. „cat bonda“ od strane Sjvetske banke, uz uključivanje u proizvod i međunarodnog tržišta reosiguranja, dok su vlade Japana i Njemačke istovremeno obezbijedile donacije osiguranicima za plaćanje premije osiguranja. Ovaj osiguravajući proizvod je suštinski namijenjen najsiromašnijim državama, koje bi u slučaju izbijanja epidemije iz polise osiguranja dobile značajna finansijska sredstva za sprečavanje daljeg širenja bolesti i saniranje negativnih uticaja na ekonomiju. Interesantno je da ovo osiguranje pokriva rizike epidemija od šest vrsta virusa, a pokriva i Covid-19, kao novi soj Coronaviridae definisan u polisi“, kaže Osmajlić.
Singapurska osiguravajuća kompanija „AIA“ obezbijedila je svojim zaposlenima finansijsku nadoknadu od 1.000 dolara u slučaju hospitalizacije usljed oboljenja od korona virusa, i 25.000 dolara u slučaju smrti od iste bolesti, a „China Life Insurance“ Singapore otišlo je i korak dalje: do kraja avgusta ove godine i zaposleni i klijenti ove kompanije koji obole od COVID-19 dobiće jednokratno 8.000 dolara, a u slučaju smrti – 80.000 dolara.
Šta je sa potražnjom?
Da ni sami privrednici nisu sanjali da će ih ova situacija zadesiti, pokazuju i rezultati istraživanja kompanije „AON“ među liderima multinacionalnih kompanija u 2019. godini o rizicima od kojih najviše strahuju: od ukupno 69 rizika, rizik od prekida poslovanja nalazi se na četvrtom, a rizik od pandemije na 60. mjestu.
„Svi lideri su u 2019. rizik prekida poslovanja usljed različitih uzroka svrstali u jedan od ključnih, ali rizik pandemije nisu povezali sa prekidom rada, jer u više od pola veka nije bilo bolesti koja je uspjela da značajnije utiče na prekid rada multinacionalnih kompanija“, kaže Radisav Osmajlić.
„Poslednja pandemija koja je imala tendenciju veoma brzog širenja, velikog apsolutnog broja preminulih i značajnijeg uticaja na ekonomiju dogodila se pijre više od pedeset godina – tada je od Honkonškog gripa preminulo više od million ljudi, od čega polovina u samom Hong Kongu. Svijet se nakon toga suočavao sa manjim pandemijama, koje su odnosile značajno manji broj života i nisu imale značajniji uticaj na globalnu ekonomiju, što je prije svega posledica kontinuiranog razvoja vakcina i metoda prevencija širenja“, kaže Osmajlić.
On podsjeća da ni pandemija AIDS/HIV, koja je od 2005. do 2012. godine odnijela čak 36 miliona života, nije imala uticaj na globalnu ekonomiju zbog činjenice da je najveći broj žrtava bio u državama koje nemaju značajan doprinos globalnom BDP, dok je istovremeno u razvijenim zemljama značajno podignuta svjiest o metodama zaštite od ove bolesti.
Izvor: Bif.rs
