Prazni restorani u Pragu, glavnom gradu Češke, 13. marta 2020. nakon odluke Vlade da sve ugostiteljske radnje zatvori nakon 20 časova. Ugostiteljstovo i turizam neke su od privrednih grana koje trpe najteže udare nakon proglašenja pandemije korona virusa.
Zbog pandemije korona virusa odložena je do novembra i premijera najnovijeg filma o Džejms Bondu “Nema vremena za umiranje” (No Time To Die).
I dok, kako piše BBC, distributeri filma mogu to da finansijski prebrode, bioskopi širom svijeta će sigurno trpeti zbog izostanka ovog blokbastera. U međuvremenu, širenje korona virusa je ozbiljno uzdrmalo i mnoge druge sektore ekonomije.
Kako prenosi organizacija Ujedinjenih nacija – UNCTAD – 42 od 100 najvećih multinacionalnih kompanija na svijetu je saopštilo da se suočavaju sa problemom profitabilnog poslovanja. To znači da moraju da smanje izdvajanja za investicijie, što će se negativno odraziti na poslovanje banaka, a onda lančano i na ostatak ekonomije.
Zbog toga IHS Markit, londonska firma za ekonomska istraživanja, procenjuje da će privredni rast u svijetu ove godine iznositi 1,7 odsto, što je znatno niže od optimističkijih predviđanja u februaru od 2,5 procenata.
Ova kompanija smatra da je bez obzira na negativne efekte korona virusa, američka ekonomija dovoljno snažna da izbjegne receciju.
“Evropa će vjerovatno biti teže pogođena jer su Njemačka i Italija bile blizu ili već u recesiji i prije epidemije. To može povući i ostatak eurozone u recesiju,” ocenjuje HIS Markit.
Zbog toga globalni lanci snabdijevanja “nisu više samo ‘poremećeni’, već u procesu potpunog gašenja,” izjavio je za CNN Stiven Ines (Stephen Innes), analitičar u “AxiCorp.”, australijske kompanije za pružanje onlajn finansijskih usluga.
Korporativni dugovi veći nego 2009.
Situaciju otežava rast korporativnih dugova jer su nakon finansijske krize 2008. godine kompanije svoju ekspanziju zasnivale na prevelikom zaduživanju koristeći “jeftini novac”, zato što su vlade i centralne banke nastojale da pomognu ekonomiji raznim podsticajnim merama kao što je “kvantitativno popuštanje”.
Koristeći niske kamate, kompanije su izdavale obveznice kako bi proširilie svoje poslovanje.
Tako su korporativni dugovi izvan bankarskog sektora narasli na 75 hiljada milijardi dolara krajem 2019, u odnosu na 48 hiljada milijardi dolara krajem 2009. godine, podaci su vašingtonskog Instituta za međunarodne finansije (the Institute of International Finance).
Sada, kako prenosi CNN, račun može stići na naplatu i na taj način povećati ekonomsku štetu i dodatno uzdrmati finansijska tržišta.
“Duh je izašao iz boce”
Tako avioprevoznicima prijeti smanjenje prihoda od 113 milijardi dolara u ovoj godini, upozorila je međunarodna Asocijacija za transport. Vrijednost akcija najvećih kompanija u ovom sektoru pala je u četvrtak na američkim berzama za više od 19 odsto.
Britanski regionalni avio-prevoznik Flajbi (Flybe) je saopštio početkom marta da je bankrotirao zbog pada tražnje za putovanjima, postavši na taj način prva žrtva epidemije koronavirusa u vazduhoplovnoj industriji.
Njemačka Lufthanza je najavila da će prepoloviti svoje kapacitete u narednih nekoliko sedmica, prizemljujući najveće prekookeanske avione.
Avioprevoznicima je slaba utjeha da je cijena nafte pala sa više od 50 dolara za barel početkom godine na oko 30 dolara, jer je od jeftinijih karata mnogo veći strah ljudi širom svijeta od zaraze – u kombinaciji sa sve restriktivnijim mjerama vlada prema putovanjima u pokušaju da suzbiju virus.
Istovremeno, njemački proizvođač sportske opreme Adidas je saopštio da mu prijeti gubitak od milijardu eura od prodaje u Kini, uključujući Hong Kong i Makao, kao i Tajvan, u prva tri mjeseca ove godine zbog epidemije.
Zbog toga vlade širom svijeta nastoje da ublaže ekonomske posljdice paketima pomoći najugroženijim sektorima, kompanijama, ali građanima – kao što su smanjenje kamatnih stopa kako u cilju podsticanje potrošnje tako i olakšavanja postojećih kreditnih zaduženja, zatim odlaganje naplate naplate poreza, moratorijum na otplatu dugova malim preduzećima i domaćinstvima koja se nađu u ekonomskim teškoćama, kao i finansijska podrška građanima koji se nađu u karantinu zbog zaraze.
Doduše, različite su procjene razmjera ekonomske krize.
Tramp ne priznaje krizu
Tako je predsjednik SAD Donald Tramp (Trump) izjavio da “ovo nije finansijska kriza”. On je objavljujući u petak paket pomoći od 50 milijardi dolara istakao da je “to samo privremena situacija koju ćemo zajedno prevazići kao država i svijet”.
Američki ministar finansija Stiven Mnučin (Steven Mnuchin) takođe smatra da “nema sumnje da je ovo kratkoročni ekonomski problem koji ćemo riješiti”.
Sličan je i stav pojedinih evropskih zvaničnika. Tako je guverner Centralne banke Francuske (the Banque de France) Fransoa Viljeroj de Galhau (François Villeroy de Galhau) istakao da je “ovo usporavanje potencijalno ozbiljno, ali privremeno”.
On je dodao da “suočeni sa izuzetnom situacijom, moramo da držimo širom otvorene oči, ali sačuvamo hladnu glavu”.
Međutim, mnogi političari i analitičari širom svijeta upozoravaju da će se ekonomske posljedice dugoročnije osećati, čak i ako epidemija splasne sa dolaskom toplijeg vremena.
Tako je ministar inostranih poslova Singapura Vivijan Balakrišnan izjavio za CNBC da dok se virus širi, zemlje u cijelom svetu moraju biti spremne da se suoče sa ekonomskim posljedicama koje će se negativno odražavati najmanje godinu dana.
“Duh je izašao iz boce,” upozorio je šef singapurske diplomatije.
SAD izdvojile 50 milijardi dolara
Američki predsjednik Donald Tramp proglasio je u petak vanredno stanje zbog pandemije čime se otvara mogućnost za korišćenje 50 milijardi dolara iz državnih rezervi za borbu protiv korona virusa.
Poslednji put je Bil Klinton proglasio vanredno stanje 2000. godine zbog virusa zapadnog Nila.
Trump je istovremeno kazao da će SAD “nabaviti po veoma dobroj cijeni velike količine sirove nafte” za strateške rezerve, što bi istovremeno moglo da pomogne domaćim proizvođačima ovog energenta pogođenih dramatičnim padom cijene nafte od oko 50 odsto od početka godine – zbog širenja korona virusa i izostanka dogovora Saudijske Arabije i Rusije o ograničenju njene proizvodnje.
“Napunićemo ih do vrha, štedeći tako milijarde dolara američkih poreskih obveznika”, dodao je Tramp ne navodeći preciznu količinu.
Izvor: Radio slobodna Evropa
