Nikšička Željezara nakon četiri privatizacije zvanično je, po statističkoj klasifikaciji, postala srednje preduzeće sa svega 211 zaposlenih i oko 30 radno angažovanih na određeno.
Krajem osamdesetih godina prošlog vijeka ona je bila gigant sa 7.000 zaposlenih, koji su zarađivali plate od hiljadu maraka i bili među prvima koji su rušili tadašnji sistem vlasti.
Prema standardima Zavoda za statistiku, velikim preduzećem se smatra ono koje ispunjava dva od naredna tri uslova; da ima više od 250 radnika, da ima godišnji prihod veći od 50 miliona i da mu aktiva vrijedi više od 43 miliona eura.
Željezara ne ispunjava ni preostala dva uslova jer je radila samo u prvih pet mjeseci ove godine kada je bila u stečaju i kada je njome upravljao Neksan biznismena Miodraga Dake Davidovića, a kada je Tosjali holding u maju kupio imovinu fabrike sa njom je osnovao novu firmu u kojoj je ozbiljnija proizvodnja počela prošle sedmice.
Ni aktiva firme zvanično ne vrijedi 43 miliona eura, jer je cijelu imovinu fabrike Tosjali kupio za 15,1 milion.
Kada je Neksan, nakon uvođenja stečaja u aprilu prošle godine, preuzeo Željezaru imala je oko 1.400 radnika, a obezbjeđivana je prosječna plata koja je iznosila od 400 do 500 eura. Radnici u Čeličani su primali i po 700 do 800 eura u mjesecima kada je bila velika proizvodnja.
Nakon kupovine imovine Tosjali je zaključio ugovor o radu sa 266 bivših Željezarinih radnika, ali se za odlazak i isplatu otpremnina pisalo 55 radnika. Oni će dobiti otpremnine od dijela novca koji bi iz stečajne mase trebalo da naplati država odnosno Poreska uprava.
Na svečanosti povodom zvaničnog preuzimanja kompanije, koja se sada zove Toščelik Nikšić, najavljeno je da će u naredne tri godine uloži u fabriku 35 miliona eura, povećati broj radnika na 550, godišnju proizvodnju 400.000 tona i dostići promet od 500 miliona eura.
Ukoliko bi turski investitor ispunio obećano nikšićka Željezara bi ponovo, po statističkoj klasifikaciji, postala velika kompanija ali ne onoliko velika kolika je bila prije takozvane tranzicije.
Nikšićka Željezara je prvi put privatizovana 2002. godine, kada je većinski udio kupila ruska kompanija Rusmonostil, koja je nakon kratkog zadržavanja ostavili fabriku u dugovima, a Vlada, preuzimajući dug, dovela novog strateškog partnera, firmu Midlend risorsis holding. I oni su krajem 2006. godine napustili Željezaru.
Nakon njih došla je holandska kompanija Montenegro spešelti stils (MNSS), koja je ostala do aprila 2011. kada je u fabrici na zahtjev većine od 1.412, koliko ih je tada bilo, uveden stečaj.
Svakog strateškog partnera Vlada je novcem građana častila plaćajući dio računa za struju, finansirajući socijalni program odnosno isplatu otpremnina i plaćajući dugove koji ostanu nakon njihovog odlaska.
Najveći trošak za građane naparavio je posljednji vlasnik of šor firma MNSS kojoj je Vlada garantovala za kredit od 26,4 miliona eura. Nakon uvođenja stečaja Vlada je za ovaj kredit i prispjele kamate platila 33 miliona eura.
Zbog tri propale privatizacije i velikih troškova koji su plaćeni novcem građana niko od državnih funkcionera nije snosio nikakavu odgovornost.
Nikšić je na kraju 2011. imao četiri velika preduzeća, računajući Željezaru, 19 srednjih i 1.540 malih preduzeća. U odnosu na dvije godine ranije broj velikih kompanija je smanjen za jednu, srednjih preduzeća čak za 13, a malih je povećan za 169.
vijesti.me
