Vlasnicima firmi koje su u velikim dugovima treba onemogućiti da otvaraju nova preduzeća i nastavljaju poslovanje uz neizmirivanje računa što povećava nelikvidnost i u minus gura i profitabilne – kaže u intervjuu za Pobjedu predsjednik Privredne komore Velimir Mijušković.
– Veliki je grijeh da bivši aktivni vlasnici i direktori, čija su preduzeća u postupcima zbog insolventnosti, mogu bez problema otvarati nova preduzeća i nastavljati lošu praksu poslovanja i to, tako reći, bez kapitala – smatra Mijušković.
POBJEDA: Kašnjenje u plaćanjima pogađa i Evropu, koja je odlučila da se suprotstavi direktivom donesenom prošle godine. I Privredna komora se zalagala za definisanje rokova plaćanja?
MIJUŠKOVIĆ: Ovaj problem tišti Evropu zbog kojeg je donesena Direktiva Evropskog parlamenta i Vijeća Evropske unije o borbi protiv kašnjenja u komercijalnim transakcijama. Stupila je na snagu u februaru 2011. godine. Države članice imaju rok od dvije godine za implementaciju Direktive u nacionalna zakonodavstva. Mnoge zemlje EU su to odmah uradile, jer su htjele da zaštite povjerioce u trgovinskim odnosima. Jedna od njih je Slovenija, koja je tu direktivu uvrstila u svoje zakonodavstvo već u martu prošle godine. Do ovakvog rješenja se došlo na predlog Evropskog parlamenta preduzeća iz 2010. godine, koji je organizovala asocijacija komora Evrope, a u kojoj su učestvovali i predstavnici crnogorske Privredne komore.
Žalim što Skupština Crne Gore nije prepoznala pozitivne strane, pa nije izglasala zakon kojim bi se jasno definisali rokovi plaćanja između privrednih subjekata, kao i između privrednih subjekata i organa državne i lokalne uprave i time suzbila kašnjenja u plaćanju. Time bi se suzbila i nepoštena praksa prisiljavanja na duge rokove plaćanja.
POBJEDA: Privredna komora je zagovarala objavljivanje spiska preduzeća u blokadi, što odnedavno radi Centralna banka, ali i multilateralnu kompenzaciju ili, jednostavno rečeno, prebijanje dugova?
MIJUŠKOVIĆ: Dobro je što se konačno objavljuje spisak preduzeća i preduzetnika u blokadi, ali nije dobro što se na to čekalo godinu dana. Ipak, to je bio samo jedan od predloga koje smo dali kao model prevazilaženja ovog problema. On će sigurno dati rezultate, ali ćemo insistirati i na uvažavanju ostalih mjera koje smo predložili.
Centralna banka Crne Gore je sačinila analizu opravdanosti uvođenja multilateralne kompenzacije, na osnovu koje se zaključilo da bi to predstavljalo zahtjevan posao, a ne bi obezbijedio značajne efekte. Lično, izražavam bojazan da svi pozitivni efekti nijesu sagledani sa dovoljno analitičnosti, što je uzrokovalo doneseni zaključak.
POBJEDA: Jedan ste od onih koji smatra da treba staviti tačku na otvaranje preduzeća za euro?
MIJUŠKOVIĆ: Još ranih 90-ih definisali smo da ulog za osnivanje preduzeća bude jedan euro. Namjera je bila da se stimulativno djeluje na investitore koji dolaze sa strane a i da se podstakne preduzetništvo u Crnoj Gori. U tom momentu takav postupak je bio utemeljen i imali smo pozitivne rezultate. Međutim, danas se to pretvorilo u suprotnost i predstavlja barijeru za poslovanje zdravom biznisu. Smatram da je veliki grijeh da bivši aktivni vlasnici i direktori, čija su preduzeća u postupcima zbog insolventnosti, mogu bez problema otvarati nova preduzeća i nastavljati lošu praksu poslovanja i to tako reći bez kapitala. Uz to, sada je za osnivanje društva kapitala u zemljama okruženja i šire potreban neuporedivo veći novčani iznos.
POBJEDA: Uporno upozoravate na opasnost koju po ekonomiju nosi opasnost oslanjanja na uslužni sektor?
MIJUŠKOVIĆ: Brine me pitanje da li smo mi u Crnoj Gori dovoljno jasno sagledali činjenicu da su se problemi desili u zemljama koje su svoju ekonomiju uglavnom oslanjale na uslužni sektor. Ukoliko nemate proizvodnju bilo kog nivoa, vaša ekonomija je ranjiva. To je pokazala i ova kriza, a sa zadovoljstvom konstatujem da se u Crnoj Gori to počelo shvatati i prihvatati kao činjenica. Srećna je okolnost da u Crnoj Gori raspolažemo resursima koje moramo realizovati u što kraćem roku – energetika, agrar…
Trebamo biti ohrabreni činjenicom da je Željezara dobila pouzdanog i renomiranog vlasnika, da je proizvodnja krenula i najavom da Vlada ulaže maksimalne napore da učini slično i sa Kombinatom aluminijuma.
Činjenica je da smo mala i otvorena ekonomija, značajno oslonjena na inostranu ponudu i tražnju. Kao takvi, ne možemo podstaći ekonomski rast sve dok svjetska ekonomija ne izađe iz recesije. Iz tog razloga nezahvalno je i davati bilo kakve prognoze, jer spoljni faktori uslovljavaju neizvjesnost. Suočavamo se sa niskim nivoom izvoza usljed niskog stepena konkurentnosti domaćih proizvoda, niskim nivoom priliva stranih direktnih investicija, rastom cijena kapitala, otežanog pristupa finansijama realnog sektora, dominantnim prisustvom banaka čije su centrale u zemljama eurozone, visokim stepenom javne potrošnje i njene neodgovarajuće strukture.
POBJEDA: Iz ugla Privredne komore, kakav bi trebalo da bude srednjoročni makroekonomski okvir?
MIJUŠKOVIĆ: Makroekonomski okvir za srednjeročni period treba biti zasnovan na otklanjanju ključnih diskrepansi koje su imanentne našem ekonomskom sistemu. To su: odnos ukupne proizvodnje i potrošnje, odnos uvoza i izvoza koji se „prevazilazi“ zaduživanjem, odnos štednje i nivoa neophodnih investicija. Sa druge strane naglašena je neujednačenost kapaciteta naših prirodnih resursa i njihovog korišćenja, neujednačena regionalna razvijenost. Ne treba stavljati u drugi plan i problem odnosa radno aktivnog i izdržavanog stanovništva, odnosa stope zaposlenosti i stope nezaposlenosti, odnosa broja zaposlenih u državnoj administraciji i privredi, kao i odnosa broja zaposlenih i penzionera.
Slovenci kažu da su interesi privrede i politike u EU pregovorima često bili suprotni
POBJEDA: Da li je privreda, odnosno Privredna komora spremna da bude aktivan učesnik u procesu pregovaranja Crne Gore sa EU i koliko mogu uticati na kvalitet rada pojedinih radnih grupa?
MIJUŠKOVIĆ: To je zajednički posao administracije, privrede… koji zahtijeva i znalce i profesionalce. Samo takvi pojedinci i na takav način mogu nas kao državu i društvo dovesti do cilja koji smo postavili sebi – ulazak u EU.
Ne mogu se oteti utisku da se u Crnoj Gori učešće u pripremama za pregovore doživljava kao poseban status kako pojedinca tako i interesnih grupa. Naša sklonost tome da poslovima koji podrazumijevaju izuzetno znanje i predan rad dajemo značenje statusnog simbola i ovoga je puta došla do izražaja. Nadam se da će Vlada i njene institucije pomoći da sve strukture društva što realnije sagledaju obaveze člana radne grupe i pregovaračkog tima. To je prva prepreka koju u najskorije vrijeme moramo savladati. Bojim se da ćemo se vrlo brzo naći pred činjenicom da su naši kapaciteti u tom dijelu ograničeni.
Pregovori za članstvo svake zemlje u Evropskoj uniji su „vlasništvo“ administracije u kojima je potrebna sinergija svih procesa, kao i javnost i komunikacija svih učesnika. Predmet pregovora su prelazna razdoblja (tranzicioni periodi).
POBJEDA: Čemu nas uče iskustva zemalja koja su prošla kroz proces pregovora i odavno su članice EU?
MIJUŠKOVIĆ: Slovenci kažu da su u tom procesu interesi privrede više puta bili u suprotnosti sa interesima politike i države, koju su predstavljali visoki službenici državne adminsitracje. U toku postupka pregovora više puta je dolazilo do konflikta interesa. Pozicija člana uže grupe za pregovore iz privrede je sa tog stanovišta posebno bila osjetljiva, s obzirom da je najčešće u dvojnoj ulozi: sa jedne strane zato što ga je imenovala Vlada i podređen je vođi uže grupe za pregovore i zato nosi punu odgovornost za što brže zaključivanje pregovora (interes države), sa druge strane zato što nije mogao da pristane na kompromise na štetu pojedinih privrednih grana, odnosno privrede kao cjeline (u pitanju su interesi članova Komore).
Na posljednjoj sjednici Skupštine Privredne komore upoznali smo se sa tokom pregovora Hrvatske u oblasti poljoprivrede. Privrednicima je direktno stavljeno do znanja da su oni ti koji na Komoru i Vladu treba da vrše pristisak svojim zahtjevima, jer samo tako ti zahtjevi mogu biti tretirani. Dakle, i Komori i Vladi je potreban input od privrede, preduzeća.
Gosti crnogorske komore bili su predstavnici Kipra, Slovenije i Hrvatske. Pojačali smo i kapacitete stručne službe na način da možemo odgovoriti zadacima vezanim za pomoć privrednicima u razumijevanju normi EU. Najvažnija uloga Komore je da prenosi i upoznaje privredu sa pravilima i rokovima u kojima ona treba da se primijene.
Glavni pregovarač Crne Gore je još nakon stupanja na dužnost imao konsultacije sa nama u Komori i istakao da podrazumijeva učešće predstavnika komorskih struktura u procesu pregovaranja.
Budžet za agrar mora biti veći
POBJEDA: U javnosti se često čuju kritike na strukturu državne pomoći?
MIJUŠKOVIĆ: Iz informacije koju je Vlada nedavno usvojila može se zaključiti da se u pružanju državne pomoći u prethodoj godini nije izašlo iz zakonskih okvira i da su istim ili sličnim mjerama pribjegavale mnoge evropske države. Ipak, iako je procenat državne pomoći u BDP-u smanjen sa 2,32 odsto u 2010. godini na 2,03 odsto u 2011. godini, ostao je najveći u odnosu na zemlje regiona i EU.
Neispunjenje plana restrukturiranja Željezare Nikšić u prethodnoj godini imalo je za posljedicu aktiviranje garancija, što je uslovilo značajno povećanje iznosa državne pomoći. Prema očekivanjima Vlade, takav trend će biti nastavljen i u ovoj godini zbog otežanog sprovođenja plana restrukturiranja Kombinata aluminijuma, koji je uslovio aktiviranje jednog dijela izdatih garancija. Zapravo, svjedoci smo već nastavljanja tog trenda.
Dobro je, međutim, da se smanjuje iznos izdatih državnih garancija sa elementom pomoći.
Podsjetimo da je u 2011. godini udio horizontalne pomoći bio 31,52 odsto, sektorske 64,06 i regionalne 4,42 odsto. U odnosu na 2010. godinu značajno je povećano učešće sektorskih pomoći zbog aktiviranja garancije izdate Željezari.
Najavljeno je da će u narednom periodu Komisija za kontrolu državne pomoći ukazati davaocima na opravdanost dodjeljivanja takozvanih „dobrih“ državnih pomoći putem seminara i studija, a u taj posao će biti uključena i Privredna komora.
Budžet opredijeljen za sektor agrara iz godine u godinu morao bi biti sve veći, s obzirom na velike neiskorišćene potencijale koje ima ovaj sektor.
pobjeda.me
