Sudbonosni izbori za ovaj kontinent održavaju se 26. maja.“ To je na posljednjoj sjednici ovog saziva Evropskog parlamenta izjavio glavni kandidat Evropske narodne stranke. Pritom Manfred Veber nije usamljen u tom svom mišljenju.
Za tog demohrišćana se na izborima radi o borbi pro-evropejaca i nacionalista. „Ova Evropa u kojoj živimo je dobra Evropa. I nećemo dozvoliti da je nacionalisti unište“, rekao je Veber. Ali još nikada do sada desni populisti nisu imali tako dobre rejtinge uoči nekih evropskih izbora. Prema ispitivanjima javnog mnjenja oni bi mogli da osvoje 20 odsto mesta u novom sazivu EU-parlamenta.
Orbanova ili Makronova Evropa?
Za nacionalno-konzervativnog premijera Mađarske V. Orbana, radi se o borbi između neliberalne demokratije, kakvu on zastupa, i liberalnih demokrata koji, prema Orbanu, žele da „zamijene evropsko stanovništvo“ i useljavanjem izbjeglica islamiziraju evropski kontinent. Tako govori Orban koji se, uoči izbora, ujedinio s njemačkim, francuskim, danskim i italijanskim desničarima. Prema njegovom mišljenju svako onaj ko izbjeglicama i useljenicima želi dobrodošlicu stvara nacije sa „izmiješanim rasama“. U takvim zemljama, tvrdi Orban, nastaje „novi svjetski poredak“.
Omiljeni cilj napada desničara poput Orbana ili njegovog kolege M. Salvinija iz Italije jeste francuski predsjednik E. Makron koji je „neliberalnoj demokratiji“ objavio rat i koji se zalaže za ponovno rođenje Evrope. „Najvažnija borba je ona koja se vodi između onih koji vjeruju i onih koji ne vjeruju u Evropu“ – tako kaže Makron.
Nije riječ samo o demokratiji
Etablirane proevropske stranke smatraju da migracija nije jedino pitanje s kojim Evropa mora da se suoči. Radna mjesta, klimatske promjene, trgovinska politika – sve su to teme s kojima Evropska unija u godinama koje dolaze mora da se suočava. Po tom pitanju nema razlika između glavnih kandidata, demohrišćana Vebera i socijaldemokrate Fransa Timermansa. Obojica žele nova partnerstva s afričkim zemljama i pojačanu borbu protiv uzroka izbjeglištva u zemljama porijekla.
Za desne populiste postoji samo jedna tema: izolacija i sprečavanje dolaska novih izbjeglica. Oni, osim toga, biračima obećavaju potpuno novu EU ako se više prava vrati na nivo nacionalnih država, a Brisel razvlasti.
„EU je otporna“
Novi saziv EU parlamenta s više desnih populista će ostale demokratske poslaničke grupe da prisili na prisniju saradnju, smatra Janis Emanuilidis iz briselskog Centra za evropsku politiku. No on istovremeno upozorava na eventualno širenja panike. „Dan nakon EU-izbora neće nastupiti slom. Neće tu biti nikakvog neprijateljskog preuzimanja parlamenta od strane desničara. Na njihovo jačanje trebalo bi gledati kritički, ali ne smijemo pretjerivati i biti do te mjere negativni. Evropska unija je kroz svoju istoriju prolazila i kroz veće probleme. Tako će biti i u budućnosti“.
Za EU je važno da se, nakon što su prebrođene izbjeglička i dužnička kriza sada pripremi za nove izazove kao što su ekonomski sukobi sa SAD, Kinom ili Rusijom. Karel Lano iz Centra za evropske studije smatra da bi EU morala više da se koncentriše na izjednačavanje ekonomske neravnopravnosti između bogatog sjevera i siromašnog juga. Jer, smatra Lano, jedino na taj način moguće je boriti se protiv desnog populizma koji je najsnažniji upravo u siromašnijim djelovima EU. Za njega je važno i jačanje unutrašnjeg tržišta EU, jačanje digitalne ekonomije, kao i dodatno jačanje slobode kretanja. Time bi EU bila osnažena u borbi protiv globalnih izazova poput protekcionističke politike D. Trampa.
Uživati u trenucima demokratije
Sudbonosno pitanje, raskršće, posljednja šansa… To su povremeno dramatični pojmovi koji prate izbore za EU parlament. Istina je, radi se o važnim izborima, ali ne bi trebalo pretjerivati, smatra Margaritis Šinas, portparol Evropske komisije:
„Ja sam već neko vrijeme u evropskoj politici i ne mogu da se sjetim izbora koji nisu bili ’sudbonosni’ ili ’presudni’. EU je uvijek na raskrsnici i to je možda tako i dobro“. I poručuje da bi u ovom „trenutku evropske demokratije“ trebalo malo i uživati.
(Deutsche Welle)
