U već dvije godine pompeznog haosa Bregzita, koji je jutros dodatno eskalirao bez kraja na vidiku, jedan očigledni, zapanjujući paradoks stalno izmiče pažnji javnosti. Zašto Bregzit sprovodi baš premijerka Tereza Mej, koja mu se uvjek protivila i koja je na referendumu glasala za ostanak Velike Britanije u EU?
I još važnije – ako je Bregzit tako divna ideja, zašto su doslovce svi zagovornici izlaska iz EU, od najmekših do najtvrđih, pobjegli od, valjda, nesumnjive slave konkretnog sprovođenja Bregzita? Čemu takva skromnost?
Ko će da plati račun
Najslavniji porptaroli Bregzita su nestali skoro bez traga. Ekscentrični Boris Džonson, koji je svojevremeno iskakao iz frižidera, lukavo se izmakao još ljetos. Kontroverzni Najdžel Feridž, ikona antievropske Britanije, toliko je u ilegali da se gotovo postavlja pitanje da li je ikad i postojao. A Bregzit kojem su se toliko radovali je – iza ugla.
Istovremeno, vlada Tereze Mej je vjerovatno najslabija u istoriji Britanije, a takva opstaje već dvije godine. Zašto odjednom niko ne želi da bude premijer? Otkud jučerašnja serija ministarskih ostavki, čim se Bregzit približio?
Odgovor na sva ova pitanja je jednostavan, ali zastrašujuć. Niko ne želi da sprovodi Bregzit jer je od početka bilo jasno da je idealistički Bregzit, kakav je reklamiran narodu, praktično nemoguć. A niko ne želi da plati završni račun. Jer mic po mic, došlo se do ključnog pitanja Sjeverne Irske na kojem se lomi antievropska logika.
Raspad Velike Britanije
Ako se ponovo podigne čvrsta granica na granici Sjeverne Irske i Republike Irske, ugroženi su ne samo postignuta normalizacija između Republike Irske i Velike Britanije, već i sam mir uspostavljen sporazumom iz 1998. Nova eskalacija irskog pitanja mogla bi da dovede u pitanje i opstanak Sjeverne Irske u okviru Velike Britanije. Prema sporazumu iz 1998, naime, Severna Irska je dio Britanije samo dok većina u Severnoj Irskoj ne odluči drugačije. U tom slučaju je britanska vlada obavezna da sprovede volju građana Sjeverne Irske.
Ali, ako se ne podigne čvrsta granica, ako Sjeverna Irska ostane u carinskoj uniji sa EU, to stavlja u neravnopravan položaj Škotsku, koja zasigurno ostaje van unije. A Škotska je bila jedan od bastiona ostanka u EU na referendumu 2016. Ta neravnopravnost bi iznova zapalila plamen škotske samostalnosti i zahtjeve za još jednim referendumom o otcjepljenju.
I ko bi onda poželio mjesto Tereze Mej u ovakvim okolnostima? Ko želi odgovornost za mogući raspad kraljevstva?
Žurka je gotova, počistite đubre
Rafael Ber, kolumnista uglednog, proevropskog “Gardijana”, u komentaru na seriju ostavki ministara u vladi Tereze Mej, piše da je žurka pri kraju, a da niko od veselih gostiju ne želi da ostane posljednji i počisti đubre.
“Ove ostavke potvrđuju osnovni strukturni problem sa napuštanjem EU: to je bila fantazija. (Dominik) Rab (ministar za Bregzit koji je podnio ostavku) je došao do istog zaključka kao i Boris Džonson ranije ove godine: lakše je biti u timu koji optužuje premijerku za neuspjeh u okupljanju krda čarobnih jednoroga, nego zaglaviti sa poslom koji zahtijeva stručnost u odgajanju jednoroga”, piše Ber.
Jednorozi ne postoje. Da li postoji model Bregzita koji neće pocijepati Veliku Britaniju, a tek da li postoji zagovornik Bregzita koji je dovoljno hrabar da plati završni račun, pokazaće dani pred nama.
Blic
