Crna Gora može imati problema zbog visokog javnog duga, kamate na kredite su visoke, broj ljekara je na minimalnom standardu, more je zagađeno zbog ispuštanja neprečišćene kanalizacije naročito kod Kotora, a vazduh je zagađen u Podgorici, Nikšiću i Pljevljima, piše u novom “Factbook” izdanju američke Centralne obavještajne agencija (CIA) za Crnu Goru.
CIA o svakoj zemlji ili teritoriji na svijetu pravi ovakve izvještaje i periodično ih objavljuje na svom sajtu, a kako je navedeno ti podaci se koriste za zvaničnu upotrebu američke administracije. Novi izvještaji objavljeni su prošle sedmice od 23. do 25. oktobra.
“Oko 90% crnogorskih državnih preduzeća je privatizovano, uključujući 100% bankarstva, telekomunikacija i distribucije nafte. Turizam, koji čini više od 20% BDP-a Crne Gore, dovodi do rasta broja posjetilaca svake godine. Nekoliko novih luksuznih turističkih komplekse nalazi se u raznim fazama razvoja duž obale, a mnogi imaju i marine za jahte. Pored turizma, energija i poljoprivreda se smatraju stubovima ekonomije. Iskorišteno je samo 20% hidroenergetskog potencijala Crne Gore. Crna Gora planira postati izvoznik neto energije i gradi podvodni kabl za Italiju, koji će joj pomoći da ispuni svoj cilj”, navela je CIA u izvještaju
Američki obavještajci kažu da Crna Gora koristi euro kao svoju domaću valutu, kao i da je počela pregovore o pristupanju EU 2012. godine, uz uslove Savjeta Evrope “koji je pozvao Crnu Goru da preduzme korake u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala”.
“Vlada prepoznaje potrebu uklanjanja prepreka kako bi ostala konkurentna i otvorila privredu stranim investitorima. Neto strane direktne investicije 2017. godine dostigle su 848 miliona dolara, a investicija po glavi stanovnika je jedna od najviših u Evropi, zbog niske stope poreza na dobit pravnih lica. Najveći strani investitori u Crnoj Gori u 2017. godini bili su Norveška, Rusija, Italija, Azerbejdžan i Mađarska”, navodi CIA.
Kažu da Crna Gora trenutno planira remonte puta i željezničkih mreža, kao i proširenja aerodroma.
“Vlada Crne Gore izabrala je dvije kineske kompanije da izgradi 41 kilometara dug dio autoputa. Jeftiniji troškovi zaduženja su podstakli veći dug Crne Gore, koji trenutno iznosi 65,9% BDP-a, sa prognozom da će se u odsustvu fiskalne konsolidacije, povećati na 80%, kada na otplatu kineskoj Eksim banci dođe 800 miliona eura za autoput”, smatraju američki obavještajci.
Oni navode da je rast ekonomije Crne Gore prošle godine iznosio 4,2 odsto po čemu je Crna Gora 67. na svijetu, kao i da je BDP po stanovniku 17,7 hiljada dolara pa je Crna Gora po tome 101. na svijetu.
Industrijska proizvodnja lani je u Crnoj Gori bila negativna sa minus 4,2 odsto, pa je na 198. mjestu svjetske liste. Navode i da ispod linije siromaštva u Crnoj Gori živi 8,6 odsto stanovništva, ali da je taj podatak iz 2013. kada ga je Monstat i posljednji put računao. Defict državnog budžeta, kako navode, lani je iznosio minus 6,1 odsto, po čemu je Crna Gora 179. na svjetskoj listi.
Prosječna kamata na kredite kod crnogorskih banaka lani je iznosila 6,81 odsto, što je stavlja na 121. mjesto na svjetskoj listi.
Niže kamate od crnogorskih ima i Zapadna obala (6,7%), Obala Slonovače (5,4%), Niger (5,4%), Burkina Faso (5,3), Bosna i Hercegovina (4,5%),… Po najnižim stopama kredite uzimaju Francuzi svega 1,4 odsto, kao i Francuzi, Japanci i Norvežani gdje je prosječna kamata u komercijalnim bankama 1,5 odsto.
Internet u Crnoj Gori, kako su naveli, koristi 69,9 odsto stanovnika (podatak iz 2016).
Crna Gora za odbranu izdvaja 1,7 odsto svog BDP-a, što je čini 64 na svijetu. Najmanje za odbranu, prema podacima amaričkih obavještajaca izdvaja Island svega 0,1 odsto, a od evropskih država tu su Irska 0,34 odsto, Luksemburg 0,49 odsto, Malta 0,53, Austrija 0,68,… a od susjednih Slovenija za odbranu izdvaja 0,92 odsto, Bosna i Hercegovina 0,99, Makedonija 1,1, Albanija 1,22, Hrvatska 1,27, kao i Srbija 1,34 odsto svog brutodomaćeg proizvoda.
Crna Gora za zdravstvo kako navode izdvaja 6,4 odsto svog BDP-a, što je čini 96. zemljom na svijetu zajedno sa Libanonom, Zimbabveom i Poljskom. Više za zdravstvo između ostalih, ako je vjerovati CIA, troše Kirgistan (6,5), Tadžikistan (6,9), Irak (6,9), Mozambik (7), Uganda (7,2), Gambija (7,3), Ruanda (7,5), Afganistan (8,2)… I susjedne zemlje više izdvajaju za zdravstvo – Makedonija 6,5 odsto, Hrvatska 7,8 odsto, Slovenija 9,2 odsto, BiH 9,6 i Srbija 10,4 odsto. Manje od Crne Gore izdvaja samo Albanija sa 5,9 odsto, dok Kosova nema na ovoj listi.
Crna Gora, kako je navedeno, ima 2,34 medicinska radnika na hiljadu stanovnika prema podacima iz 2015. Kako kaže CIA, Svjetska zdravstvena organizacija procjenjuje da 2,3 zdravstvena radnika (samo liječnici, medicinske sestre i babice) na 1.000 stanovnika ne bi bila u mogućnosti da postignu pokrivenost potreba primarne zdravstvene zaštite.
“U Crnoj Gori je prisutno zagađivanje obalnih voda iz kanalizacionih kanala, posebno u turističkim oblastima kao što je Kotor. Ozbiljno zagađenje vazduha postoji u Podgorici, Pljevljima i Nikšiću”, upozorava CIA.
CIA kaže da je Zeta bila srpska, a 1918. je apsorbovana
U dijelu koji se odnosi na istoriju zemlje, CIA je navela da ime Montenegro (Crna planina) vuče porijeklo iz 13. vijeka i da se “odnosi na visoka područja u srpskoj pokrajini Zeta”. Kažu i da je Zeta pala pod osmansku vlast 1496. godine, ali da je vjekovima uspjevala da održi nivo slobode u okviru turskog carstva do 1852. godine kada se transformiše u sekularnu državu a zvanično nezavisnost dobija na Berlinskog kongresu 1878. godine.
“Posle Prvog svjetskog rata, tokom kojeg se Crna Gora borila na strani saveznika, Crnu Goru je apsorbovala Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je 1929. postala Kraljevina Jugoslavija”, neutralna je CIA po pitanju 1918. godine.
Američki obavještajci “riješili” su i jednu geografsku dilemu pa su tako Bobotov kuk sa 2.522 metra proglasili najvišim u Crnoj Gori. U nekim knjigama u Crnoj Gori smatra se da je najveći vrh Bobotov kuk a u nekim da je to ipak Zla kolata na granici sa Albanijom na Prokletijama sa 2.534 metra.
U regionu jaka trgovina drogom i pranje novca
U rubrikama za moguće rizike po bezbjednost i terorizam, za Crnu Goru je navedeno samo da je 2016. uhapšena grupa opasne sekte “Aum Šinrikjo”, kao i da u Crnoj Gori ima 145 azilanata bez državljanstva.
Za susjedne države CIA je u ovim rubrikama navela mnogo više podataka, tako se, na primjer na međunarodnim putevima za šverc droge nalaze Albanija, BiH i Srbija, koje su i “veoma podložne kada je u pitanju pranje novca”, ali to ne pominju za Crnu Goru.
“Albanija je aktivna pretovarna tačka za pozicije jugozapadne Azije, hašiš i kanabise koji prolaze kroz balkansku putanju i u manjoj meri za kokain iz Južne Amerike namijenjen zapadnoj Evropi.
Značajna je izvorna zemlja za proizvodnju kanabisa. Etničke albanske narkotrafiking organizacije aktivne su u Evropi i šire. Osjetljiva je na pranje novca, povezana sa regionalnom trgovcima narkotika, oružja i krijumčarenja ilegalnim strancima”, navodi CIA za Albaniju.
Za Kosovo se navodi da ga ne priznaju još Srbija i nekoliko država, kao i da snage UN održavaju mir između albanske većine i srpske manjine.
Izvor: Vijesti online
