Pitanje opstanka “Montenegro Airlinesa”je stvar ekonomske struke jer treba utvrditi da li je za državu jeftinije uvođenje stečaja ili restrukturiranje i subvencionisanje nacionalne avio kompanije. Dostupni podaci koje prezentujemo, pokazuju da je ekonomski isplativije restrukturirati MA, nego ugasiti kompaniju. Paralelno sa ovim procesom, Tužilaštvo bi trebalo da dodatno ispita da li u nastajanju dvodecenijskog akumuliranog duga MA od 71,9 miliona eura, ima eventualne krivične odgovornosti, šta je sa skrivenim dugom od 16 miliona eura koji je nastao za vrijeme uprave Zorana Đurišića i da li je aktuelna državna pomoć MA – isplaćena po zakonu…
Da bi “Montenegro Airlines” opstao, shodno Programu restrukturiranja, potrebne su mu godišnje subvencije iz državnog budžeta u vrijednosti oko 4,4 miliona eura koliko iznosi godišnja rata za kredit i održavanje Embraera 195. Takođe, plan spasa predviđa i reprogram duga za poreze i doprinose, ali i nove subvencije za podsticaj turizma u iznosu tri miliona eura.
Alternativa opstanku i subvencijama “Montenegro Airllinesu” je uvođenje stečaja i gašenje kompanije.
Prema procjenama, gašenje MA bi državu koštao makar 50 miliona eura u startu, ne računajući kreditne obaveze do 2024. godine, tužbe putnika i socijalni program za oko 400 zaposlenih.
To praktično znači da je za državu jeftinije da restrukturira avio kompaniju, nego da otvori stečaj. Ali ne po svaku cijenu, jer se radi o narodnim parama.
Zbog toga treba ozbiljno uzeti izjave bivšeg ministra finansija Raška Konjevića koji već mjesec dana upozorava javnost na neracionalnu potrošnju državnog novca za MA. Tim prije što proces restrukturiranja, odnosno konverzije duga u akcije, ukoliko je moguće, treba okončati što prije.
Ogromne štete zbog stečaja
Gašenje kompanije ili njen odlazak u stečaj značilo bi ogromnu štetu za državu, i kroz negativan imidž turističke destinacije Crne Gore, upozoravaju iz Vlade i MA.
I zaista, MA na godišnjem nivou prevozi trećinu ukupnog broja putnika na crnogorskim aerodromima, dok u periodu van sezone taj procenat ide i do 45 odsto.
Ne bez značaja je da je Crna Gora u turističkom smislu “ostrvo”, što znači da bi se gašenje izrazito negativno odrazilo na dostupnost i povezanost sa glavnim evropskim centrima preko cijele godine. Da ne pominjemo značaj domaćeg avio prevoznika u nekim vanrednim događajima, koji može biti nemjerljiv.
Takođe, ne manje važna činjenica je da se avionima “Montenegro Airlinesa” dovode visokoplatežni turisti.
Turista koji koristi avione MA troši više
Prema avgustovskom istraživanju MA, prosječna potrošnja turiste koji koristi usluge domaće avio kompanije, ne računajući cijenu karte, iznosi 800 eura za prosječan broj od devet noćenja. Poređenja radi prosječna potrošnja turiste koga dovodi “low cost” kompanija je tri puta manja.
Prevedeno u apsolutne brojke, doprinos turističkoj privredi MA samo u periodu od početka juna do kraja septembra, sa 150.000 putnika po pravcu, iznosi 150.000 turista puta 800 eura, 120 miliona eura. Priznaćete da je u pitanju značajna cifra, jer nije uračunato vrijeme van ljetne sezone.
MA će van ljetnje sezone, od početka januara do kraja maja i od početka oktobra do kraja, prema relevantnim prognozama, prevesti ukupno 250.000 putnika ili 125.000 po pravcu. Pod pretpostavkom da su dvije trećine od tog broja turisti, i da je prosječna potrošnja dvije trećine od prosječne potrošnje ljeti, doprinos van sezone će iznositi oko 44,45 miliona eura.
“To znači, da ukupan doprinos avio kompanije turističkoj privredi Crne Gore na godišnjem nivou, prema prethodno navedenom, iznosi 164,45 miliona eura, od čega 120 miliona eura u sezoni i 44,45 miliona eura van sezone”, pedantno su izračunali u MA.
Pored toga, MA zapošljava oko 400 ljudi, većinom stručnog i licenciranog letačkog, što je iziskivalo velika ulaganja, i ima godišnji obrt od oko 60 miliona eura pri čemu su u značajnoj mjeri upošljeni i domaći privredni kapaciteti koji se ne tiču samo turizma.
BDP i turističke subvencije
Ipak, neke cifre ne idu u prilog veličini i značaju MA, pa ih radi javnosti treba pomenuti.
U Programu restrukturiranja piše da u slučaju prestanka rada MA, da bi Bruto društveni proizvod (BDP) bio manji svega 0,45%. Procjena se odnosi na direktan efekat MA i na indirektan efekat neposrednih dobavljača nacionalne avio kompanije.
Druga, ali ne manje bitna stvar je da Program restrukturiranja predlaže dodatne subvencije u cilju podsticanja turizma u vrijednosti tri miliona eura godišnje.
“Zbog značaja koji “Montenegro Airlines” ima za razvoj turizma u Crnoj Gori značajno i opravdano bi bilo da Ministarstvo za turizam i održivi razvoj donese određena zakonska rješenja na bazi kojih bi bilo moguće subvencioniranje prevoznika i turoperatora koji u Crnu Goru dovode strane turiste, kao što su to već uradile pojedine države u okruženju. Primjera radi, Vlada Makedonije je usvojila Zakon o turističkoj djelatnosti koji omogućava subvencioniranje turoperatora i turistiĉkih agencija i pored činjenice da turizam u ovoj zemlji nije najznačajnija privredna grana. Ukoliko bi i u Crnoj Gori bile odobrene slične subvencije kao i u zemljama u regionu -15 eura po putniku, privredno društvo “Montenegro Airlines” bi na godišnjem nivou mogla ostavariti prihod od subvencija u iznosu od oko tri miliona eura”, predlaže se u Programu restrukturiranja.
Pošto Program predlaže da Ministarstvo saobraćaja predloži model privatizacije MA uz subvencije svim turoperatorima, javnost neće blagonaklono gledati na državne subvencije privatniku. Prije svega zbog lošeg iskustva sa subvencijama KAP-u, Željezari i ostalim “strateškim partnerima”.
Prezentovani podaci kažu da će opstanak Montenegro Airlinesa koštati poreske obveznike milione eura, a gašenje na desetine miliona eura, tako da izbor nije previše težak.
Prvi komercijalni let “Montenegro Airlinesa” je napravljen 1997. godine na destinaciji Podgorica – Bari, a ako se bude poštovala ekonomska struka, dvadeset godina kasnije, avioni MA će nastaviti da lete ka svim evropskim destinacijama…
Analitika
