Nakon što je Montenegroberza doživjela krah, počelo je i masovno gašenje brokerskih kuća, pa je čak dvije trećine brokera od 2008. do danas ugašeno.
Poslednji broker koji je otišao u stečaj je Holder broker diler, jedna od tri prve brokerske kuće, osnovana 1996. godine. Iste godine osnovani su i CG broker, kao i Monte Adrija broker diler, u kom je krajem marta prošle godine pokrenut postupak dobrovoljne likvidacije.
– Stečajni postupak nad stečajnim dužnikom Holder broker diler a.d., iz Podgorice, otvoren je na predlog povjerioca „Raffles associates“LP Penn Playa Sute 1920 A, New York, rješenjem St. br. 350/12 od 27.5.2013. godine. Iznos duga prema ovom povjeriocu je 104.315,07 eura – kazao je ,,Danu“ stečajni upravnik u toj brokerskoj kući Dejan Keković.
Prema riječima Kekovića, ta brokerska kuća će se ugasiti, odnosno nadležni sud će donijeti rješenje o zaključenju stečajnog postupka jer u zakonskom roku nije podnijet predlog za plan reorganizacije stečajnog dužnika.
– Brokerske kuće su akcionarska društva i kao takve podliježu odredbama Zakona o privrednim društvima za akcionarska društva, s tim što je Komisija za hartije od vrijednosti organ koji vrši nadzor rada a.d. koja se bave ovom djelatnošću– rekao je on.
Kao izlučni povjerilac Hipotekarna banka se upisala na nekretninu tog brokera u Podgorici zbog kredita koji nije vraćen, a, kako se navodi na sajtu banke, nepokretnost se prodaje za 21 hiljadu eura. Ta banka potražuje i još 237 hiljada eura u trećem isplatnom redu. OTP faktoring je za kredit od 1,43 miliona eura uzeo 541,8 hiljada akcija Eurofonda, zatim 4,7 hiljada dionica Kombinata aluminijuma i 535.4 hiljada akcija HLT fonda, koje su bile založene za kredit kod te banke, iako su te akcije obezvrijeđene.
Ukupan dug Holder brokera je oko 1,9 miliona eura, od čega je dug prema Prvoj banci, u većinskom vlasništvu Aca Đukanovića 1,36 miliona eura. Dug prema Centralnoj depozitarnoj agenciji je 8,9 hiljada eura, prema Poreskoj upravi 20,3 hiljade, a prema kompaniji Zetagradnja, vlasnika Blagote Radovića, dug je 30 hiljada eura.
Upućeni u tržište kapitala pojašnjavaju da je gašenje brokerskih kuća bilo neminovno jer nakon što je berza zapala u krizu, to je ugrozilo i one brokerske kuće koje su živjele od provizije. Opstaju samo one koje posluju pri bankama jer se bave i kastodi poslovima kojima mogu da nadoknade mjesečne gubitke od više hiljada eura.
Da se više ne isplati biti broker dokazuje i to što, prema nezvaničnim informacijama ,,Dana“, Komisija za hartije od vrijednosti nije organizovala nijednu obuku za brokere, niti je izdala nijednu novu licencu od 2009. godine, prvenstveno zbog nedostatka interesovanja. Nova licenca za brokera neće biti izdata u dogledno vrijeme.
Na sajtu KHOV navodi se 10 ovlašćenih učesnika na tržištu hartija od vrijednosti, od čega su tri banke i to Hipotekarna banka, Frst fajnenšenel benk i Invest banka Montenegro. Najviše posla ima Bul end ber, koji na Montenegroberzi zastupa američke fondove, a osim tog brokera aktivan je i CG broker diler, jedini koji je preostao od prva tri onosvana u Crnoj Gori. Tu su još i Marketiva broker, Global, Market i Vip broker, kao i Podgorički broker diler.
Upućeni tvrde da je razlog slabe trgovine na berzi i to što kompanije sa zakašnjenjem dostavljaju izvještaje o poslovanju ili ih uopšte ne dostavljaju, pa oni koji bi trgovali akcijama obično nemaju podataka o tome u kakvom je stanju firma čije su akcije ponudjene na berzi. Takođe, u više navrata učesnici na tržištu hartija od vrijednosti imali su primjedbe na visinu naknada koje im naplaćuje KHOV.
Do osnivanja prvih brokerskih kuća, u periodu od 1994. do 2000. godine na Montenegroberzi se trgovalo uglavnom žiralnim novcem, jer je tu trgovinu omogućavala tadašnja zakonska regulativa.J.V.
Provizije KHOV: Za transakcije najmanje 100 eura mjesečno
Od 1. januara ove godine na snagu je stupila odluka KHOV-a, na čijem je čelu Zoran Đikanović, o visini naknade za rad tog nadzornog organa. Članom 3 odluke propisano je da naknadu za nadzor KHOV ovlašćeni učesnici plaćaju u visini od 0,03 od ostvarenog posla, po osnovu prodajnih transakcija i isto toliko od kupovnih transakcija, ali ne manje od 100 eura mjesečno.
– Za transakcije koje su zaključene za račun kastodi i depozitarnih banaka, ovlašćeni učesnici plaćaju 0,02 odsto od ostvarenog prometa po osnovu prodajnih i kupovnih transakcija – navodi se u odluci KHOV-a.
Naknadu su, kako se navodi u odluci, dužni da plate do 10. u mjesecu za prethodni mjesec.
Monte Adrija u likvidaciji
Monte Adriji broker dileru, u većinskom vlasništvu fonda Trend, u kom je izvršni direktor bio Damjan Hosta, Komisija za hartije od vrijednosti suspendovala je dozvolu za rad rješenjem od 28. januara prošle godine. Za likvidatora je imenovana Jadranka Glomazić.
Preko tog brokera obavljene su najveće transkcije na berzi, trgovina akcijama Elektroprivrede i Crnogorskog telekoma.
dan.co.me
