Kontejnerski terminal i generalne terete ne bi trebalo privatizovati ni po koju cijenu, jer se time gubi mogućnost stvaranja jedinstvene logističke platforme sa Željezničkom infrastrukturom, kao i mogućnost stvaranja saobraćajnog sistema koji bi mogao da bude pogodan za crnogorsku privredu, ocjenio je za „Dan” ekspert iz oblasti logistike Željko Ivanović.
–KTGT je neprirodan proizvod transformacionih procesa u Luci Bar od prije tri godine, koji nema utemeljenje u svjetskoj praksi i nauci, gdje su od jednog dobrog preduzeća stvorena dva loša – kazao je Ivanović.
On je dodao da ga ne čudi što su investitori bezuslovno zainteresovani za privatizaciju ovog preduzeća.
■Zašto bi neko bio bezuslovno zainteresovan za privatizaciju KTGT?
– Investitor zna da su kontejnerski terminali u savremenim uslovima poslovanja svjetske privrede jedni od najvećih i najboljih profitnih centara današnjice i pravi dragulj za onoga ko ih posjeduje. Niko se od takvog dragulja ne odriče. Zainteresovani koncesionari znaju da je projektovani obim prometa na ovom dijelu Balkanskog poluostrva od 20 do 24 odsto na godišnjem nivou. Razlika između rasta kod nas i na globalnom nivou je četvorostruka. Na globalnom nivou planira se povećanje obima prometa kontejnera od 6,6 odsto na godišnjem nivou, a ovdje do 24 odsto, ili oko 100.000 kontejnera. Znači, ovaj prostor kojem pripada Crna Gora ima projekcije četvorostruko veće od svjetskih, i mi baš u ovom periodu prepuštamo svoj profitni centar nekom drugom.
■Zašto prepuštamo profit investitorima?
– Neke zemlje regiona nakon više godina stagnacije tek sada ulaze u fazu razvoja intermodalnog transporta, i kod tih zemalja su izraženi procesi revitalizacije privrede, priliv stranih investicija, seljenje of-šor kompanija sa Bliskog istoka i, shodno tome, snažan razvoj intermodalizma.
Sve luke u regionu ovo znaju, pa se može primijetiti takmičarski duh među njima. Pri tom razvijaju nove strategije, imaju značajne nacionalne subvencije, investicije čiji iznosi se mjere milijardima eura, mobilisali su svoj naučni i stručni potencijal u cilju iznalaženja optimalnih rješenja. Ovdje posebno izdvajam činjenicu da imaju nacionalnu podršku i subvencije.
Države regiona žele da budu u duhu evropske saobraćajne politike i pokušavaju snažno da utiču i kontrolišu intermodalni transport, jer je on u naučnim krugovima prepoznat kao izlaz iz problema u kojima se saobraćajni sistem Evrope nalazi. Zato smo svjedoci čitavog niza aktivnosti tokom prethodne dvije decenije kada je u pitanju intermodalni transport na Balkanskom poluostrvu. Nažalost, mi smo tu gdje smo i bili sedamdesetih godina prošlog vijeka, sa maćehinskim odnosom koji je dobio na strogoći, neznanju i većim nelogičnostima.
■Šta se događa kada se privatizuje kompanija korisna za privredni sistem?
– Na balkanskom prostoru tek predstoji prava preraspodjela intermodalnih tokova. U toj preraspodjeli ima prostora da KTGT uzme dio kolača, koji je svakog dana sve veći, kao i da cijela naša privreda ima koristi. Pitanje je kako uzeti taj kolač. Ako ne pružite ruku u pravom smjeru, niko vam neće dati ništa, a bojim se da je naša ruka ispružena u pogrešnom smjeru.
Kolač uzimaju oni koji su brzi i sposobni, koji imaju prohodan i fleksibilan sistem i koji su se bilateralno i na nacionalnom nivou dogovorili da kontejneri moraju da idu određenim pravcem, kao i oni koji su razvili kvalitetnu i jasnu viziju i menadžment u svojim preduzećima i, što je najvažnije, donijeli nacionalne strategije razvoja intermodalnog transporta.
Kada neko nema ove atribute, mora da proda ono što se ne prodaje, a građani da slušaju kako se neko otima ko će da nas kupi i da se dive kako smo uspjeli. Nije baš tako, i ne treba mnogo likovati zbog toga. Ne prodaje se ono što je dobro i korisno, to zna svaki domaćin u Crnoj Gori. Samo kada taj domaćin ostari i onemoća i nema kome ostaviti svoju imovinu, on je onda daje u najam da bi preživio. Za to i ne treba neka škola, to je stvar logike.
■Šta bismo dobili spajanjem KTGT i Željezničke infrastrukture?
– Englezi kažu vin-vin efekat. Dobili bismo stvaranje jedinstvene platforme.
Drugo što je bitno jeste to da ovdje niko ne dolazi što nas voli, nego što vidi svoj interes. Njihov interes je ogroman čim su bezuslovno spremni da nešto kupe. Svoju dobit neće ostaviti u Crnoj Gori, nego će je odnijeti napolje, a to znači odliv kapitala iz Crne Gore. Ono što je najvažnije, Crna Gora se tako odriče svog nevidljivog izvoza, svog značajnijeg pozicioniranja na transportnoj mapi Evrope, jer će neko drugi da određuju što je njoj strateški važno. Nama je sigurno mnogo važno da napravimo logističku platformu, gdje će sadašnja preduzeća Kontejnerski terminal, Željeznička infrastruktura i Monte kargo, uz dva planirana kontejnerska terminala u Podgorici i Bijelom Polju, biti njeni osnovni elementi. Treba da se na taj način dobro tržišno pozicioniramo i stvorimo održive uslove za tranzitne robne tokove preko našeg transportnog sistema i da u okviru te platforme razvijemo udruženja i formiramo nacionale operatere koji će se povezati sa globalnim logističkim provajderima, te da potpišemo bilateralne sporazume o razvoju intermodalnog transporta sa zemljama u regionu.
■Kako dalje iz ovog stanja?
– Prvo promjenom svijesti kod donosilaca odluka, jer još ima vremena, i novom strategijom u kojoj će domaća pamet biti više zastupljena i integrisana, sa nekim novim menadžerima koji imajnu znanje, a ne sa onima koji će dolaziti po partijskoj liniji da bi primjenjivali staljinistički režim da prikriju svoju nesposobnost. Uz to, neophodna je edukacija naših ljudi u inostranstvu, kao i integracija domaće pameti. Sa ličnog aspekta, meni je više u interesu da dođe neko sa strane, jer vjerujem da bih tada imao veću priliku, ali struka kaže nešto drugo.
Zainteresovano 14 kupaca
Ministar saobraćaja i pomorstva Andrija Lompar najavio je ranije da će tender za privatizaciju kontejnerskog terminala biti raspisan sredinom marta.
– Za privatizaciju i davanje u koncesiju barske firme Kontejnerski terminal zainteresovano je 14 stranih kompanija. Proces privatizacije praktično je u završnoj fazi. Od tih 14 kompanija neke su bezuslovno zainteresovane, dok druge traže određene pogodnosti. Uslovi kupoprodajnog ugovora i ugovora o koncesiji su izmijenjeni u jednom dijelu u odnosu na prethodni tender – naveo je Lompar.
Privatizacijom pokazujemo nesposobnost i nestručnost
Privatizacijom najvrednijih djelova našeg transportnog sistema pokazujemo da smo nesposobni i nestručni i da možda nećemo izbjeći ono što nam se desilo sa KAP-om i Željezarom, smatra Ivanović.
– Pokazujemo da ne možemo da prevaziđemo sve ono što nismo uradili a što je trebalo da uradimo u prethodnom periodu, kada su se na prostoru Evrope donosile ključne odluke iz oblasti transporta. Ukoliko krenemo u drugom pravcu, pokazaćemo da hoćemo i da znamo da se borimo za svoju imovinu na drugi način – znanjem, isto onako kao što sada želimo da to pokažemo kada je u pitanju KAP.
izvor: dan.co.me
