Umjesto da hrle na berzu, gdje bi bile na oku investitorima i lakše dolazile do jeftinijih sredstava za finansiranje poslovanja, srbijanske kompanije sve više odlaze sa berzanskog tržišta.
Nedavno povlačenje akcija PKB sa Beogradske berze, nakon što je Grad Beograd prinudnim otkupom stekao stoprocentno vlasništvo nad ovom firmom, samo je jedan od ovakvih primjera. Očekuje se i da uskoro ovim stopama pođe još nekoliko kompanija, čiji su većinski vlasnici stekli 90 odsto akcija i, po zakonu, imaju pravo da prinudno otkupe preostale hartije od malih akcionara. Među njima su i AIK banka i “Imlek“.
– U zavisnosti od toga da li vlasnik posjeduje 100 odsto vlasništva nad akcijama kompanije koja je isključena sa berze, donekle se razlikuju i očekivane koristi od povlačenja akcija sa tržišta – ističu na Beogradskoj berzi. – Ukoliko je vlasnik istovremeno i jedini vlasnik, direktna korist se dobija kroz manje obaveze izvještavanja, u odnosu na obaveze koje je preduzeće imalo sa statusom javnog društva. Takođe, povlačenjem akcija sa berze smanjuju se i očekivani troškovi korporativnog upravaljanja, strateškog upravljanja, odlučivanja o ulaganjima i budućim troškovima, raspodeli dobiti…
Berzanski analitičar Nenad Gujaničić navodi da se kompanije povlače sa Beogradske berze, prije svega usled činjenice da su na ovo tržište stigle putem zakonske prinude i da nisu uspjele da iskoriste prednosti tržišta kapitala, poput prikupljanja kapitala, poboljšanja efikasnosti upravljanja, jačanja imidža…
– Naravno, bilo je teško očekivati da će berza da se razvije sama od sebe u netržišnom okruženju, pa veliki dio odgovornosti snosi država koja ni najmanje nije promovisala akcionarstvo i berzansko poslovanje – ističe Gujaničić. – Sve dok je ovakva poslovna klima na Beogradskoj berzi, čini se, da nema nijedne kompanije za koju bismo mogli da tvrdimo da će zauvjek ostati na tržištu.
Kada povuče kompaniju sa berze, vlasnik firmu može da organizuje u nižoj organizacionoj formi, prije svega kao društvo sa ograničenom odgovornošću (DOO).
– To mu donosi fleksibilnost u upravljanju, niže operativne troškove i manje obaveze prema investicionoj javnosti – pojašnjava Gujaničić. – Međutim, kupovinom 100 odsto akcija vlasnik kompanije zarobljava veliki kapital, nema mogućnost finansiranja putem emisije akcija, nema suvlasnike koji bi pospješili efikasnost upravljanja, nije kotiran na tržištu gdje bi bio ocjenjivan od investicione javnosti…
Šta je bolje za jedno akcionarsko društvo koje relativno dobro posluje – da bude na berzi ili ne, zavisi od toga šta mu je potrebno u dužem vremenskom periodu. Po analizi razvijenih evropskih ekonomija, veličina tržišta kapitala pozitivno je povezana sa ekonomskim razvojem. Utvrđeno je da rast veličine tržišta akcija i obveznica za jednu trećinu dovodi do povećanja stope realnog rasta BDP za jednu petinu u dugom roku.
SVI HOĆE 100 ODSTO
– Za velike domaće kompanije koje imaju prodaju veću od 50 do 100 miliona eura, korporativna organizaciona forma je vjerovatno najbolji oblik organizovanja, što pokazuje i svjetska praksa – navodi Gujaničić. – Kod nas i male i velike kompanije teže “zatvaranju” što pokazuje nizak nivo znanja ovdašnjih kapitalista, ali i odslikava investicioni ambijent koji je nesiguran, te svi teže stoprocentnom vlasništvu.
USLOVI ZA POVLAČENjE
Da bi neko akcionarsko društvo, listirano na Beogradskoj berzi, povuklo svoje akcije sa ovog tržišta, mora da ispuni zakonom propisana tri uslova. Prvi – da ima manje od 10.000 akcionara, je lako ispuniti, jer ovoliki broj vlasnika ima tek nekolicina srpskih preduzeća. Druga dva uslova odnose se na nedovoljnu likvidnost na tržištu berze, što je definisano Zakonom o tržištu kapitala – dakle tačno je definisano koliki sme da bude ukupni i mjesečni promet u periodu prije povlačenja akcija.
Večernje novosti
