Prethodne sedmice smo definisali berzanske indekse, a u ovom tekstu ćemo pažnju posvetiti pojašnjenju metodologija za izračunavanje najznačajnijih indeksa na Montenegroberzi. Trenutno su na Montenegroberzi u upotrebi tri indeksa: MNSE10, MONEX i MONEXPIF.
U prethodnom tekstu smo pomenuli blue chip indekse i definisali ih kao indekse koji obuhvataju akcije odabranog broja najkvalitetnijih kompanija kojima se trguje na berzi. Na našoj Berzi, blue chip indeks je MNSE10, vodeći indeks koji za cilj ima da u što preciznijoj mjeri opiše kretanje cijena najreprezentativnijih akcija na Berzanskom i Slobodnom tržištu.
MNSE10 je indeks ponderisan tržišnom kapitalizacijom koja se nalazi u slobodnom prometu (free float) i koji se ne prilagođava za isplaćene dividende i nije zaštićen od dilutacionog efekta koji se javlja usljed isplate dividendi. Dizajniran je na način da najbliže opisuje tržišno kretanje najreprezentativnijih akcija i može se koristiti kao podloga za kreiranje strukturiranih proizvoda i derivata. MNSE10 sačinjavaju akcije 10 emitenata. Opšti uslov koji emitent mora da ispuni da bi njegove akcije bile uključene u sastav indeksa je da su iste dio Berzanskog tržište ili Slobodnog tržišta akcija. Izbor 10 emitenata čije će akcije ući u sastav indeksa vrši se na osnovu rangiranja po koeficijentu likvidnosti, koji se za svaku kompaniju izračunava na osnovu sljedeće formule:
Kι = (0,5 * p/pu + 0,5 * bp/bpu) * d/D
pri čemu je:
- Kι – koeficijent likvidnosti;
- p – promet ostvaren trgovinom akcijama određenog emitenta u toku posmatranog perioda;
- pu – ukupan promet ostvaren na berzanskom i slobodnom tržištu akcija u toku posmatranog perioda;
- bp – broj poslova ostvaren trgovinom akcijama određenog emitenta u toku posmatranog perioda;
- bpu – ukupan broj poslova ostvaren na berzanskom i slobodnom tržištu akcija u toku posmatranog perioda;
- d – broj trgovanih dana sa akcijama određenog emitenta;
- D – ukupan broj trgovačkih dana Berze u toku posmatranog perioda.
Rangiranjem kompanija po opadajućem redosljedu prema koeficijentu likvidnosti, određuje se koje kompanije mogu ući u sastav indeksa. Akcije 10 kompanija sa najvećim koeficijentom likvidnosti ulaze u sastav indeksa.
Kalkulacija i objavljivanje indeksa MNSE10 vrši se svakog radnog dana, u realnom vremenu. MNSE10 je metodološki definisan u martu 2015. godine. Bazni datum indeksa je 31. mart 2015. godine, a početna vrijednost iznosi 1.000,00 indeksnih poena. Redovna revizija indeksa se obavlja dva puta godišnje, posljednjeg trgovačkog dana u martu i septembru. Vrijednost MNSE10 se računa na dva decimalna mjesta, a pored vrijednosti objavljuje se i promjena vrijednosti (u apsolutnom i relativnom iznosu). Vrijednost MNSE10 se objavljuje preko berzanskog sistema trgovanja (BST) Montenegroberze, Internet stranice Berze, uz objavljivanje kursne liste u pisanim i elektronskim medijima, izvještajima koje Berza objavljuje, data feed-om prema data vendor-ima i kroz druga saopštenja za javnost.
MONEX je opšti (benchmark) indeks Montenegroberze, sačinjen sa ciljem da u što preciznijoj mjeri opiše kretanje cijena akcija na Berzanskom i Slobodnom tržištu Berze. Broj emitenata čije akcije ulaze u sastav indeksa MONEX zavisi od broja emitenata na uređenom tržištu Montenegroberze i broja emitenata koji ispunjavanju posebne kriterijume. Opšti uslov koji emitent mora da ispuni da bi njegove akcije bile uključene u sastav indeksa je da su iste dio Berzanskog tržište ili Slobodnog tržišta akcija, a posebni kriterijumi su formirani sa ciljem da u sastav indeksa MONEX budu uključene akcije emitenata koje će na najbolji način odražavati kretanje cijena na cjelokupnom crnogorskom tržištu kapitala. Formula za računanje emitenata koji će ući u sastav indeksa MONEX ista je kao i ona za MNSE10.
Rangiranjem kompanija po opadajućem redosljedu prema koeficijentu likvidnosti, određuje se koje kompanije mogu ući u sastav indeksa, s tim što se samo kompanije čiji je koeficijent likvidnosti minimum 0,001 se uključuju u sastav indeksa. MONEX je nasljednik indeksa MONEX20, koji je metodološki definisan u martu 2003 godine. Bazni datum indeksa je 01. mart 2003. godine i početna vrijednost iznosi 1,000.00 indeksnih poena. Revizija indeksa MONEX se obavlja kad i revizija indeksa MNSE10, razlika je jedino u periodu izvještaja koji služi za ponovnu kalkulaciju: kod MNSE10 je to pola godine, dok je za MONEX godina dana.
U upotrebi na Montenegroberzi je i indeks MONEXPIF – indeks koji prati investicione fondove.
